Andrzej Olejko Bücher

Operacje o kryptonimie Wildhorn - Most, z których jedna miała miejsce na terenie Okręgu AK Lublin, dwie na terenie Okręgu Ak Kraków - Muzeum, zaś dwie nie doszły do skutku, polegały na znalezieniu odpowiedniego lądowiska - bajoru - dla samolotu, który przyleciawszy z bazy lotniczej we Włoszech mógłby wylądować na terenie okupowanej Polski i zabrać ładunek bądź kurierów politycznych. Historia lotów do okupowanej Polski w okresie II wojny światowej była dotąd pisana najczęściej językiem historycznych statystyk - danych osobowych, dat zestrzeleń, typów maszyn oraz ilości zrzuconych skoczków i materiału. Lecz czy nie należałoby jej przedstawić inaczej? Dziej tej wielkiej powietrznej akcji to przecież nie tylko same statystyki i sprzęt wojenny - to także, a może przede wszystkim, ludzie.

Wymieniamy jednym tchem Powstanie Warszawskie, Armię Krajową, walkę z bronią ,,V', lecz mało kto zdaje sobie sprawę z tego, iż wiązały się one z zapomnianymi łąkami, odległymi lotniskami i setkami ludzi w niebieskich mundurach Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie i tysiącami „chłopców z lasu” czekających – czasem noc w noc – na zrzutowiskach. ,,Szachownice nad okupowaną Europą” to opracowanie historyczne dotyczące tematu lotów z pomocą dla Armii Krajowej, gęsto przetykane wspomnieniami i cytowanymi dokumentami. Dane i statystyki tworzą całość ze wspomnieniami, raportami bojowymi i relacjami pisanymi bezpośrednio po walce, tak by otrzymać obraz, będący odzwierciedleniem emocji towarzyszących śmiercionośnej, lotniczej służbie na nocnym niebie ogarniętej wojenną pożogą Europy. Książka powstała w wyniku wieloletniej fascynacji i zainteresowań zawodowych autorów, którzy odbyli kwerendy w archiwach polskich i zagranicznych oraz odwiedzili miejsca zrzutowisk – często znaczone tragedią cichych bohaterów nocnych lotów.

Lotnictwo austro-węgierskie w walkach o Kraków i w operacji łapanowsko- limanowskiej Roth był urodzonym wodzem; łączył w sobie niezwykłą inteligencję oraz bystre spojrzenie wojskowe ze stoickim, niemalże klasycznym spokojem i opanowaniem w nawet najbardziej krytycznym położeniu. Pełen optymizmu i zapału podszedł do postawionego przed nim zadania i wykonał je aż do końca ze zdumiewającą wytrwałością. Ani razu nie zwątpił, ani nie zawahał się, a będąc przekonany o słuszności swej drogi, nic nie było w stanie go od niej odwieść. W rzeczy samej bitwa pod Limanową-Łapanowem stawiała przed dowódcą nie lada wymagania. Taką opinię gen. Josef Freiherr Roth von Limanowa-Łapanów, triumfator z przełomowej bitwy 1914 r. na południowym odcinku Frontu Wschodniego (w nomenklaturze cesarsko królewskiego Naczelnego Dowództwa Nord- Ostfront) Wielkiej Wojny (I wojna światowa) nazwanej nieco przesadnie „Marną Frontu Wschodniego” otrzymał od piszącego wstęp do jego wspomnieniowego opracowania dotyczącego wspomnianej operacji i bitwy stoczonej w dniach 2-12 XII 1914 r. byłego dowódcy c.k. polowej 1. Armii gen. Victora von Dankla. Po jej zakończeniu znalazł się on jako dowodzący polową c.k. 4. Armią wśród sław dowódczych monarchii austro-węgierskiej docenionych przez Naczelnego Wodza arcyksięcia Fryderyka Habsburga jak i Armeeoberkommando (AOK) zaś ocenę jej znaczenia znaleźć można w źródłach wspomnieniowych jak i archiwalnych… Spis treści: Tytułem wstępu I Na drogach i nad drogami odwrotu. Skrzydła Twierdzy Kraków II Skrzydła nad Jabłońcem. Działania lotnicze nad Beskidami Wyspowym i Sądeckim III Ohne Flieger kein Sieg! Siła i znaczenie „piątej broni” Zakończenie Bibliografia Andrzej Artur Olejko (ur. w 1963 r. w Brzozowie) – historyk, doktor habilitowany prof. URz, specjalizujący się w historii wojskowości i problematyce lotniczej, wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu. Wraz z red. Jerzym Pasierbem na falach „Polskiego Radia Rzeszów” prowadzi cykliczny program „Bitwy, Kampanie, Militaria”. Jest również twórcą cyklu programowego „Zakamarki Przeszłości” ukazującego się od 2007 r. w TVP Rzeszów oraz członkiem Stowarzyszenia Kolekcjonerów „Ziemia Pucka” i Stowarzyszenia Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. Przewodniczący Rady Naukowej Muzeum 303 w Napoleonie. Autor, współautor, redaktor i współredaktor wielu artykułów i pozycji książkowych.

Odzyskanie przez Rzeczpospolitą Polską niepodległości po wielkiej wojnie w 1918 r. było nie tylko przełamaniem ponad stu letniego okresu zaborów, ale także punktem wyjścia do budowy nowej, samodzielnej państwowości. W ramach powstającej II Rzeczpospolitej, formujące się siły zbrojne pozostawały ważnym czynnikiem budującym tożsamość państwa i społeczeństwa. Rzeczpospolita nie tylko odzyskiwała niepodległość, ale także swobodny dostęp do morza. W efekcie możliwym stało się powstanie na wodach Bałtyku nie tylko polskiej Marynarki wojennej, ale także lotnictwa morskiego. Pojawienie się wodnosamolotów i samolotów z biało czerwoną szachownica nad Bałtykiem, było kolejnym dowodem na utrwalanie się samodzielności i niepodległości wychodzącego z mroków rozbiorowej epoki państwa, oraz wizytówką państwa w krajach ościennych. Prezentowana książka Andrzeja Olejko, jest nie tylko pierwszą w Polsce i poza granicami tak poważną próbą ukazania dziejów lotnictwa morskiego II Rzeczpospolitej, ale jak się wydaje także ukoronowaniem wieloletnich badan tego wybitnego polskiego badacza dziejów lotnictwa morskiego. Z recenzji dr hab prof AMW Macieja Franza

Książka jest wynikiem wnikliwych wieloletnich studiów autora nad dziejami tego małego wycinka polskiej wojskowości rodzącego się państwa polskiego. Łodzie latające i wodnosamoloty miały szczególne znaczenie dla Polski, która z takim trudem uzyskała „okno na świat” w postaci małego odcinka wybrzeża Bałtyku. Miały przez swą obecność akcentować i umacniać naszą obecność nad morzem. Historia tu opisana, pomimo wielu odsyłaczy, jest niezmiernie interesująca i podana w bardzo atrakcyjny sposób. Znajdą w niej czytelnicy zarówno wiele szczegółowych danych jak i ciekawych historii osobistych, a czasem nawet anegdotę. Całe opracowanie zostało wzbogacone bogatą ikonografią, mało lub wcale nie znaną, doskonale korespondującą z treścią. Duża ilość materiałów źródłowych jakie zostały zbadane, czyni z niego niezwykle cenne źródło wiedzy historycznej.

Na kartach tej książki znajdziecie Państwo zarówno dokumenty, jak i relacje oraz opisy wspomnieniowe dające obraz polskiego września. Książka ta to próba przedstawienia szlaku bojowego jednej z polskich Eskadr, której personel złożył w 1939 r. daninę krwi w obronie najechanej Rzeczpospolitej. Eskadry, której historia zaczynając się w Krakowie w 1918 r. zakończyła się w 1939 r. rumuńskich Czerniowcach. Lotnicy Eskadry znalazłszy się na terenie Rumunii oddawszy tam swe samoloty nie złożyli jednak broni i w ramach Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie do 1945 r. walczyli za sterami bombowych Wellingtonów czy myśliwsko bombowych Mosquito. Część wróciła do kraju, cześć pozostała na emigracji. Do dziś po tej jednostce pozostały jedynie archiwalia oraz nieco pożółkłych fotografii zaś personel jej po 1945 r. rozrzucony został po całym świecie.

Prezentujemy Państwu, szczególnie tym interesującym się polską tradycją wojskową a także techniką, godłem i barwą książkę poświęconą historii polskiego wojska okresu międzywojennego. Lotnictwo i myśl wojskowa to nie tylko dzieje Eskadr pułków lądowych, lecz także jedynej w armii II rzeczpospolitej jednostki lotnictwa morskiego - Morskiego dywizjonu Lotniczego w Pucku. Treści i fotografie w niej zawarte to wynik wnikliwych badań autora prowadzonych przez blisko 25 lat nad dziejami jednostki będącej lotniczym wsparciem Marynarki Wojennej w okresie XX-lecia międzywojennego. Budowa Gdyni, stworzenie Flotylli Rzecznej na Polesiu oraz umocnienie polskiej obecności na Bałtyku i poleskich kresach miały dla odrodzonej po latach niewoli rzeczpospolitej szczególne znaczenie. Wydarzenia tu opisane pełne danych archiwalnych, wzbogacone wspomnieniami i niejednokrotnie unikalną ikonografią, są szczególnie interesującą lekturą podane w atrakcyjny sposób każdemu czytelnikowi. Na stronach tego opracowania znajdziecie Państwo nie tylko dzieje techniki lotniczej ale także ciekawe zdarzenia podane niejednokrotnie w dramatyczny jak i anegdotyczny sposób. Baza źródłowa czyni z niej niezwykle cenne źródło do badań nad historią polskiej wojskowości w latach 1918 - 1939, zaś ikonografia przenosi do czasów, które przeminąwszy już nie powrócą. Do ery hydroplanów strzegacych polskiego Wybrzeża oraz 'Pińskiego Morza' w dobie gdy polskie sąsiedztwo do spokojnych nie należało.