Karl Dedecius, 1921 in Lodz geboren, gilt als bedeutendster Mittler polnischer Literatur und Kultur in Deutschland. Als Übersetzer Hunderter Bücher, Autor zahlloser Reden und Aufsätze, Herausgeber der ›Polnischen Bibliothek‹, Gründer des Deutschen Poleninstituts in Darmstadt wurde er vielfach gewürdigt und ausgezeichnet, u. a. mit dem Friedenspreis des Deutschen Buchhandels 1990 und dem Orden des Weißen Adlers 1999 in Polen. Er lebt in Frankfurt am Main.
Pytanie „za co?!” nasuwa się podczas lektury tej przejmującej książki o losach Polaków zesłanych na Sybir. Tysiące ludzi, oddanych swojej ojczyźnie, było karanych za walkę o wolność i przywiązanie do katolickiej wiary. Każdy sprzeciw wobec caratu kończył się brutalnym zesłaniem, często bez możliwości powrotu. „Przewiną” mogło być nawet czytanie nieprawomyślnych książek. W XVIII wieku niektórzy wierzyli, że obcy protektorat wzmocni Rzeczpospolitą, co zakończyło się tragicznie, m.in. konfederacją targowicką i wojną polsko-rosyjską. To, co miało być pomocą, szybko przerodziło się w przemoc, wyzysk i brutalność. Już pod koniec XVIII wieku Polacy trafiali na Sybir, gdzie w XIX wieku zapełniali go najdzielniejsi przedstawiciele narodu, zmuszani do ciężkich prac w nieludzkich warunkach. Wiele osób straciło majątek, a „protektorzy” bogacili się kosztem zesłańców. Mimo trudności, Polacy stawali się wykształconą i kreatywną warstwą, a niektórzy z nich osiągali sukcesy naukowe. Autor, dr Marek Klecel, opisuje losy wielu Polaków, od senatorów po braci Piłsudskich, ukazując tragiczne, ale i budujące historie. Książka, wzbogacona 190 ilustracjami, to ważny fragment polskiej historii i przestroga dla współczesnych, którzy wciąż poszukują zagranicznego „protektoratu”.
Co wydarzyło się w 1989 roku? Jaką Polskę budowano po PRL i upadku systemu komunistycznego, kiedy nie trzeba było płacić najwyższej ceny za niepodległość, jak w czasach I wojny światowej i wojny bolszewickiej? Czy możliwe było uwolnienie się od dziedzictwa PRL bez radykalnych zmian i dekomunizacji? Czy III RP rzeczywiście nawiązuje do niepodległościowej II RP? Jakie zmiany zaszły w Polsce po 1989 roku, biorąc pod uwagę brak kontynuacji w polityce? Jakie zachodnie wpływy, zwłaszcza Unii Europejskiej, dominowały w Polsce i dlaczego brakowało suwerennej polityki w wielu dziedzinach? Książka stara się odpowiedzieć na te pytania, opierając się na artykułach publikowanych przez ponad 30 lat w różnych mediach, takich jak „Więź”, „Gazeta Polska” czy „Fronda”. Aby czytać tę książkę, najlepiej zacząć od spisu treści, a następnie przejść do wstępu, który streszcza główne wątki. Warto czytać wybiórczo, skupiając się na interesujących tematach, a w kilku przypadkach dodano aktualne komentarze w formie „Post scriptum 2023”. Patronat medialny sprawuje krakowski miesięcznik „WPIS. Wiara, Patriotyzm i Sztuka”. Autor, Marek Klecel, jest doktorem nauk humanistycznych, publicystą i wykładowcą historii literatury polskiej.