Barbara Skarga Bücher

Wer diese Aufzeichnungen liest, wird sie nie wieder vergessen Kurz vor Ende des Zweiten Weltkrieges wird eine junge polnische Frau von der sowjetischen Armee festgenommen, tagelang verhört und dann für zehn Jahre in einem Gulag inhaftiert: Dies ist das Schicksal Barbara Skargas, einer Frau und Philosophin, die mit ihrem scharfen Verstand, ihrer unverbrüchlichen Menschlichkeit und nicht zuletzt ihrem Humor einen Alptraum überlebte, von dem sie in einem beeindruckenden und nun entdeckten Memoir Zeugnis ablegt. Nach der Befreiung ist ein historisch bedeutendes, hochaktuelles Buch – und zugleich ein einzigartiger, ergreifender Bericht über den unerschütterlichen Willen, unter unmenschlichen Bedingungen Mensch zu bleiben.

As the largest - and oldest - fraternal organization, the Freemasons will continue to shape the world we live in for the foreseeable future. With this tell-all guide, you'll unravel the mystery of this intriguing society - one secret at a time!

„Tercet metafizyczny” (I wyd. 2009) to ostatnia książka Barbary Skargi, bardziej jednak medytacja, otwarta na różnorakie odpowiedzi, aniżeli metafizyczna summa. Myślenie oscyluje tu między Osobistym doświadczeniem recepcją filozoficznej tradycji, konfrontując się z problemami świata, podmiotu, zbiorowości. [...] myślenie całości -jak śmiało można twierdzić - jest zasadniczym wątkiem rozwijanym na stronach tej książki. Przy tym chodzi tu o jej różne rodzaje, poczynając od świata lub miriadów niezliczonych jego odmian. Narratorka wędruje pomiędzy nimi, przygląda się ich podstawom i kresom, żeby w sposób organiczny przejść - lub raczej przechodzić tam i z powrotem - do rozważania istoty własnej jednostkowości i jej granic. (Anton Marczyński)

Program pracy organicznej, stanowiąc początkowo integralną część systemu filozofii narodowej, modyfikował niektóre z jej pojęć w pozytywistycznym duchu. Stopniowo w świadomości polskiego społeczeństwa budziło się przekonanie o nieprzydatności metafizycznych tez dla uzasadnienia słuszności programu. Odgrywał więc program rolę jakby fermentu, rozsadzającego od środka romantyczny światopogląd. (...) Rozpoczynała się walka z metafizyką, a na jej tle powstawały nowe poglądy, które działanie człowieka na ziemi traktowały jako główny cel jego istnienia, jego właściwe zadanie, a w pracy produkcyjnej widziały główny czynnik cywilizacyjnego rozwoju. Narodziny pozytywizmu polskiego 1831–1864 to pierwsza książka filozoficzna Barbary Skargi, napisana jako doktorat, obroniona w 1961 r., a opublikowana trzy lata później. Autorka bada w niej zjawisko prepozytywizmu – „pozytywizmu przed pozytywizmem”. Skupia się na ideach empiryzmu i pracy organicznej, na stosunku prepozytywistów do nauki, pracy i przemian społecznych. Skarga pokazuje ciągłość tradycji oświeceniowo-pozytywistycznej, jej nieprzerwane trwanie także w okresie, w którym tradycja ta zeszła na drugi plan względem dominującej filozofii romantycznej i narodowej. Barbara Skarga (ur. 1919, zm. 2009), wybitna filozofka i historyczka idei, przez kilka dziesięcioleci związana z Instytutem Filozofii i Socjologii PAN. Badaczka filozofii pozytywistycznej, dwudziestowiecznej filozofii francuskiej, szczególnie zainteresowana problematyką metafizyczną i etyczną. Wychowawczyni kilku pokoleń filozofów w Polsce. Odznaczona Orderem Orła Białego. Główne prace: Kłopoty intelektu. Między Comte’em a Bergsonem (1975), Granice historyczności (1989), Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne (1997).

Studia o Bergsonie to pionierski dla powojennej recepcji filozofii Bergsona w Polsce zbiór tekstów wydany po raz pierwszy w 1982 roku; zarazem książka w dorobku Skargi już nie tylko historyczna, lecz stricte filozoficzna. Czas i trwanie można więc czytać także jak dramat kostiumowy rozgrywający się w dwóch wymiarach czasowych: historycznym i współczesnym. Ów dramat kostiumowy jest opatrzony pierwszorzędnym dubbingiem. Kant mówi w tej książce głosem Siemka, Husserl – głosem wczesnego Ingardena (…), Bergsonowi zaś Skarga użycza własnego głosu, wszelako nie bezkrytycznie. (…) Czyż nie wygląda to tak, jakby Skarga próbowała w ten sposób określić formację umysłową, do której sama należała? (Bartosz Działoszyński). Czym bowiem jest przeszłość? Ona trwa, a więc jest obecnością, ona istnieje w dalszym ciągu. Bergson zadał sobie niemało trudu, aby jej istnienia dowieść. Zatem nie nosi na sobie piętna znikomości, nie staje się absolutnie niedostępna. Przeciwnie, Bergson był gotów podkreślać jej działanie w chwili aktualnej. I to samo dotyczy przyszłości, ta bowiem jest w ogóle nie do pomyślenia, przewidzieć jej nie można, prospektywne wyobrażenia są puste, a więc to, co jest przyszłe, w ogóle nie ma sensu, zanim nie stanie się obecnością. Trwanie w ten sposób uzyskuje wbrew zamierzeniom Bergsona tylko jeden wymiar – teraźniejszości. Czas zostaje ogołocony z tego, co dla niego najistotniejsze – z jego upływu. Zapewne Bergson by się bronił przed taką interpretacją, twierdząc, że chciał, przeciwnie, podkreślać ów nieodwracalny bieg czasu, że dostrzegał jakościową różnicę między percepcją a pamięcią, między obecnością i przeszłością.

Przeszłość i interpretacje to wyjątkowy zbiór esejów wybitnej filozofki Barbary Skargi, opublikowany po raz pierwszy w 1987 roku. Składają się na niego rozprawy poświęcone filozofii francuskiej wieku XIX oraz początku wieku XX, który to okres do dziś pozostaje mało znany. Skarga z talentem prawdziwej historyczki filozofii śledzi losy kantyzmu we Francji, rekonstruuje spory wokół filozofii pozytywistecznej i przybliża zawiłą problematykę witalizmu w filozofii. Nie są to jednak wyłącznie eseje historyczne – badanie historii filozofii jest dla Skargi okazją, by snuć rozważania o metodologii historii idei oraz o filozoficznym znaczeniu badania przeszłości. Jak podkreśla bowiem, kultura jest niczym innym, jak społeczną pamięcią.

Dzieło domaga się wyjścia ku innemu, a więc ku światu, który nadchodzi, ku rzeczom odległym, przyszłym, choćby współczesność powątpiewała w ich sens. W dziele jest to, co inne, gdyż nie pozwala myśleć zgodnie z panującymi stereotypami i wybiega ku innym, tj. ku problemom dotąd niedostrzeganym lub inaczej postawionym, zawsze o najwyższym znaczeniu. Pisma rozproszone z lat 19892000 obejmują teksty i wywiady publikowane w tomach zbiorowych, czasopismach naukowych i prasie codziennej. Bodaj najpełniej ujawnia się tu wielość zainteresowań Barbary Skargi niezmienna natomiast pozostaje perspektywa precyzyjnego i pogłębionego namysłu.

Drugie wydanie Ortodoksji i rewizji w pozytywizmie francuskim stanowi kolejny tom Dzieł zebranych Barbary Skargi, wydawanych przez Wydawnictwo Naukowe PWN oraz Wydawnictwo Stentor we współpracy z Fundacją na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi. Oryginalnie opublikowana w 1967 roku, książka Barbary Skargi jest jedną z najlepszych prac składających się na dorobek „warszawskiej szkoły historii idei”. Autorka bada szczegółowo myśl Augusta Comte’a oraz jego uczniów, reprezentujących zarówno ortodoksyjne podejście do dzieła mistrza, jak i poddających je różnego rodzaju rewizjom. Książka do dzisiaj zasługuje na uwagę jako jedna z najbardziej rzetelnych i systematycznych monografii poświęconych pozytywnej filozofii Comte’a. Barbara Skarga (1919-2009) – jedna z najważniejszych polskich intelektualistek II poł. XX wieku, postać o olbrzymim znaczeniu dla polskiego życia filozoficznego i naukowego. Pracowała jako profesor filozofii w Polskiej Akademii Nauk, była przewodniczącą rady redakcyjnej czasopisma „Etyka”, opublikowała m.in. Narodziny pozytywizmu polskiego (1964, II wyd. 2013), Czas i trwanie. Studia o Bergsonie (1982,I I wyd. 2014), Przeszłość i interpretacje (1987, II wyd. 2015), Ślad i obecność (2002). Była autorką przeszło 10 publikacji książkowych oraz licznych artykułów.

Jeżeli mamy dziś serio mówić o patriotyzmie, to nie o jakimś wzniosłym uczuciu raczej o świadomości przynależności do danej wspólnoty społecznej, której zawdzięcza się język, wychowanie, chleb i wobec której ma się określone obowiązki: nie tylko strzeżenia jej granic, lecz racjonalnego rozwijania jej urządzeń organizacyjnych, edukacji, nauki, kultury. Pisma rozproszone z lat 20012009 obejmują ostatnie teksty i wywiady publikowane w tomach zbiorowych, czasopismach naukowych i prasie codziennej. Choć znajdziemy w nich rozważania z zakresu metafizyki czy historii filozofii, Autorka nie stroni też od bezpośredniego zaangażowania w aktualne kwestie etyczne, społeczne czy związane z losami uniwersytetu. Spróbujmy przeczytać teksty zebrane w tym tomie jako zmagania filozofki z rolą autorytetu, w której była ustawiana wbrew własnym deklaracjom. Spróbujmy prześledzić, kiedy Skardze udawało się wymykać tej roli, a kiedy mimo wszystko wpadała we wnyki bycia autorytetem (Bartosz Działoszyński).

„[…] są to teksty wyraźnie, bez wątpliwości nie tylko z jednego ducha poczęte, lecz także właściwie, mimo bogactwa i rozmaitości przedmiotów, wokół jednej sprawy rozkręcone. Jak tę sprawę nazwać? O czymkolwiek mowa w tych rozprawach – a zawsze dotyczą one czegoś bardzo ważnego dla naszej kultury – autorka dostrzega trudności, o jakie się potykamy, gdy usiłujemy określić ściśle granicę między zjawiskami, z których jedno jest dobre, a drugie złe, a które albo z tego samego źródła wypływają, albo do tych samych motywacji ludzkich się odwołują czy też mogą uchodzić za odmiany tej samej natury. A przecież, chociaż trudno te granice zdefiniować i czasem, gdy nie chodzi o wypadki skrajne, możemy się wahać, jak rzecz daną i doświadczaną osądzić – odróżnienie dobra od zła nie zanika, nie może być nigdy unieważnione. Proszę mi na słowo uwierzyć, że nie ma w tych rozprawach Barbary Skargi, w jakiejkolwiek kolejności je studiować, ani jednej, po której przeczytaniu czytelnik nie poczułby się wzbogacony, zbudowany i autorce wdzięczny”. Leszek Kołakowski Z zachęty do czytania rozpraw Barbary Skargi Wydany po raz pierwszy w 1999 roku zbiór O filozofię bać się nie musimy to publikacja wyjątkowa na tle twórczości tej autorski. Napisana została z myślą o najmłodszych uczniach Barbary Skargi – ostatnim pokoleniu wychowanych przez nią humanistów, których Skarga zostawia z przesłaniem wartym przypomnienia – nie bójmy się niepewności poznawczej – uczmy się pytać. „Nie wiem”, „wydanie mi się”, „możliwe” – to słowa, które do dyskursu filozoficznego wprowadził już Sokrates, a które należałoby przywrócić dzisiejszej debacie publicznej chorej w zacietrzewieniu i pewności swoich racji. Skarga nie boi się mówić o kwestiach fundamentalnych – prawdzie, czasie, intelekcie i jego nadużyciach, cynizmie, tożsamości czy złu, nie boi się stawiania pytań i konstatowania, że na niektóre z nich nie ma odpowiedzi. Mówi: wyjdź poza swoje ciało i zadziw się światem – zapytaj, o co w nim chodzi i nie bój się, jeśli nie znajdziesz odpowiedzi. Lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy zapomnieli się dziwić.