Woleński Jan Bücher

The book comprises studies pertaining to the history of the philosophy of logic and mathematics, the Lvov-Warsaw School, epistemology, as well as some key events in the development of the analytic philosophy in the 20th Century.

Tytuł Fenomen opery wskazuje nie tylko na to, że opera jest zjawiskiem, ale również sugeruje treści wartościujące. Autorzy są wielbicielami sztuki operowej i zgadzają się z opinią, że jeśli muzyka jest dobra, fabuła interesująca, śpiewacy wybitni, ich gra poprawna, a scenografia ciekawa, to spektakl operowy jest wyjątkowym widowiskiem artystycznym. Adaptując w swej analizie koncepcję dzieła literackiego stworzoną przez Romana Ingardena, autorzy pokazują, że opera jest dziełem wielowarstwowym, a jej strukturalna złożoność, np. potrzeba połączenia pięknego śpiewu z tekstem przedstawiającym fabułę, stawia szczególne wymagania kompozytorom i wykonawcom. Główna teza jest taka, że śpiew jest dominujący i jemu podporządkowane są inne elementy czy warstwy dzieła. Książka traktuje także o historii opery, a w szczególności o jej związku z wydarzeniami politycznymi i społecznymi, jak również o narodowych stylach sztuki operowej.

Gdyby ktoś powiedział mi czterdzieści lat temu, że kiedyś wydam książkę pod tytułem Szkice o kwestiach żydowskich, uznałbym to wyłącznie za możliwość logiczną, a nie realną. O swoich korzeniach żydowskich dowiedziałem się około 1980 r., a więc już jako człowiek w sile wieku. Wprawdzie dalej piszę na ten temat w kilku miejscach, uważam za stosowne rzecz przedstawić sumarycznie. Jan Woleński Fragment Wstępu

Jedno z najważniejszych wydarzeń w dziejach polskiej myśli filozoficznej Szkoła Lwowsko-Warszawska powstała w końcu XIX w., a jej rozkwit przypadł na okres dwudziestolecia międzywojennego. Przez te wszystkie lata SLW była miejscem debat, wymiany myśli i pracy naukowej obejmującej nie tylko filozofię, ale również dziedziny pokrewne: ontologię, etykę czy logikę. Jan Woleński w swojej monografii przedstawia historię SLW, a także prezentuje poglądy i osiągnięcia jej głównych przedstawicieli i przedstawicielek – Kazimierza Ajdukiewicza, Tadeusza Kotarbińskiego, Jan Łukasiewicza, Alfreda Tarskiego i Władysława Tatarkiewicza, którzy znacząco przyczynili się do rozwoju filozofii polskiej światowej. Sporą część publikacji autor poświęca logice, która stała się najbardziej znaną specjalnością SLW i zasadniczo wpłynęła na rozwój tej dyscypliny w świecie. Pierwsze wydanie książki ukazało się w 1985 r., a w kolejnych latach pojawiły się tłumaczenia: na język angielski (1989 r.), rosyjski (2004 r.) oraz francuski (częściowe wydanie w 2011 r.). Obecnie przygotowywany jest przekład na język ukraiński i rumuński. Wydanie, które przekazujemy w ręce Czytelników, jest poprawione i uzupełnione.

Artykuły zebrane w niniejszym tomie zostały opublikowane w latach 2009-2022 z wyjątkiem ostatniego, który ukazuje się po raz pierwszy w druku. Ich tematyka jest różnorodna i stąd tytuł Rozmaitości filozoficzne i inne. Poruszają kwestie klasyczne, jak wolność, sprawiedliwość, stosunek wiary do niewiary, miejsce sztuki w ładzie demokratycznym, zagadnienia literaturoznawcze i estetyczne, praworządność, ale również prawa zwierząt, rozmaite aspekty Holokaustu i problematykę ewaluacji w nauce. Niektóre teksty są na wpół publicystyczne, inne pretendują do rangi akademickich. Autor nie ukrywa swoich poglądów na rozmaite kwestie społeczno-polityczne, w szczególności dotyczące antyklerykalizmu, potrzeby respektowania praw (a nie tylko dobrostanu) zwierząt, uznania oddzielności sfery publicznej i prywatnej jako gwarancji wolności religijnej czy krytycznej oceny stanu praworządności w obecnej Polsce.

When I was asked to deliver the Aleksander and Alicja Hertz Annual Memorial Lecture, I pondered for a long time on the choice of the subject matter. Perhaps the easiest and most appropriate solution would have been to talk about the place of Jews in Polish philosophy. Not philosophy in Poland, because it is a much broader subject which demands inclusion of strictly Jewish motifs, such as those of Nachman Krochmal, but Polish philosophy specifically. A great deal can be written on the subject and undoubtedly should be one day. The Lvov-Warsaw School, which I have been working studying intensively, lists over 20 scholars of Jewish origin out of a total of 80, according to a list I compiled some twenty years ago. That group included Alfred Tarski (originally Tajtelbaum), Adolf Lindenbaum, Janina Hosiasson, Edward Poznański, Henryk Mehlberg, Janina Kotarbińska (ne Dina Sztejnbarg), Eugenia and Leopold Blaustein, Mordechaj Wajsberg, and Moses Presburger, to name only a few. Their vicissitudes, careers, problems, hopes, and expectations pose a very interesting subject for research in connection with the place of Jewish intelligentsia in the Polish intellectual life of the 20 th century, and particularly at the time of the Second Republic.