Danuta Chmielowska Bücher

Neun Tage in Istanbul 1591, die große Stadt ist eingeschneit. Ein Ermordeter erzählt, wie er in einen Brunnen gestürzt wurde: „. niemand weiß, was mir geschah, nur mein ruchloser Mörder. Der aber, widerlicher Schuft, hat auf meinen Atem gehorcht und mir den Puls gefühlt, um sicherzugehen, daß ich wirklich tot war, dann hat er mir einen Tritt in die Weiche versetzt, mich zum Brunnen geschleppt, hochgezerrt und hineinfallen lassen.“ Der Tote aus dem Brunnen kennt nicht nur den Mörder, sondern, so glaubt er, auch dessen Motiv. Es gebe eine Verschwörung gegen das ganze Osmanische Reich, seine Religion, seine Kultur. Mitten in diesen politischen Verwicklungen stecken die Maler der Buchminiaturen, zu denen auch der Tote gehört. Im Auftrag des Sultans sollen sie zehn Buchblätter bemalen, die für den Dogen in Venedig gedacht sind und ihm die Macht und Pracht der osmanischen Herrschaft zeigen sollen. Doch im Islam sind Bilder nicht erlaubt, und die Einführung der Zentralperspektive gilt gar als Gotteslästerung. Andere Geschichten mischen sich in den Verschwörungskrimi ein: Ein Liebender schildert sein zwölf Jahre dauerndes Warten auf die schöne Seküre; deren Vater berichtet von einer gefährlichen und geheimen Mission ins Abendland; und die Maler sprechen – einer heißt Olive, einer Storch, einer Schmetterling. Sogar Tiere und Farben auf den zehn Bildern fangen an zu reden, der Hund, das Pferd, das Rot. Und natürlich auch jener, der von sich sagt: „Sie werden mich Mörder nennen“. Die vielen verschiedenen Stimmen vernetzen und verweben sich gleichermaßen zum orientalischen Märchen, zur Detektiv- und Liebesgeschichte und als Ganzes zum modernen Roman.

Oto książka wyjątkowa, sytuująca się na pograniczu rozważań historycznoliterackich, historycznych i politologicznych, ale też mająca nader ambitne zadanie – przedstawienie dwudziestowiecznej literatury tureckiej we wszystkich jej niełatwych uwikłaniach w konteksty historyczne, przemiany świadomości narodowej i przenikanie się tradycji rodzimej z nurtami europejskimi. Jak – obszernie, ale i na tyle syntetycznie, by wywód pozostał przejrzysty – przedstawić turecką „pękniętą duszę”, wrażliwą na tendencje popychające ją ku przeciwieństwom, objawiającą się w mentalności rozbitej między nowoczesnością a głębokim zanurzeniem w tradycji, religijności, kompleksy prowincji i relacje postkolonialne? Jak pokazać całą odbijającą się w literaturze panoramę, na którą składają się idee narodotwórcze, sprzeczne koncepcje osmanizmu i okcydentalizacji, ruch laicyzacji społeczeństwa, problemy swobody obyczajowej, nowa świadomość wielkomiejskich elit, pamięć wojennych rzezi, bolesne doświadczenie korupcji politycznej, wpływ ideologii totalitarnych, emancypacja kobiet, konflikt patriotyzmu i postmodernizmu tudzież objawiające wolę ludu mechanizmy demokratyczne? Oto najważniejsze i najtrudniejsze zadanie, które zarazem sprawia, że lektura tej książki jest tak fascynująca. Poruszając się płynnie między wątkami literackimi i wykładem historyczno-politologicznym, Autorka oferuje nam niepowtarzalny wgląd w skomplikowany obraz współczesnej Turcji oraz jej lustrzane artystyczne odbicie.