Kuncius Herkus Bücher

„Tu się nic nie zmienia od dwóch tysięcy lat. Plebejusze, patrycjusze, dziwki, księża. Rzym” – mówi jeden z bohaterów włoskiego serialu Suburra. Bo w Rzymie, jak w całych Włoszech, czas się zatrzymał. Turyści kroczą starożytnymi ścieżkami, szukając tego, co minione, mieszkańcy znają na pamięć sentencje Marka Aureliusza, a ulice są tak samo wąskie jak przed kilkuset laty. Tak samo niezmienne są też paradoksy: bieda sąsiaduje z bogactwem, zaśmiecone ulice z pałacami, siedziby kościelnych instytucji z lokalami przejętymi przez mafię, a pamięć o Pasolinim konkuruje z pamięcią o Duce. Jak poskładać tę mozaikę, by obraz Włoch był pełny? Piotr Kępiński kreśli portret miejsca od wieków targanego namiętnościami. Łącząc czujność obserwatora z zaangażowaniem mieszkańca, opisuje kraj, który fascynuje go od lat. Spaceruje ulicami Rzymu i Sieny, odwiedza Materę i Cilento, opowiada o sardyńskich pragnieniach separatystycznych, osiedlach Romów i handlu narkotykami na rzymskich cmentarzach. Razem z nim odwiedzamy turyńskie wystawy, smakujemy sycylijskich pani, jedziemy rowerem wzdłuż Tybru i zaglądamy do wnętrz Watykanu. Szczury z via Veneto to erudycyjna opowieść o tym, że choć czasy błogiego la dolce vita dawno minęły, to Włochy wciąż przyciągają, pasjonują, nie dają o sobie zapomnieć.

Najnowsza książka Piotra Kępińskiego to wirtuozersko zrealizowana powieść zanurzona we włoskiej scenerii, co w wypadku tego autora bynajmniej nie dziwi. Obok wytrawnych obrazów Rzymu czytelnik dostaje wciągającą opowieść, w której mieszają się trzy życiorysy trzech przedziwnych mężczyzn, którzy znali się, ale nigdy się nie spotkali. Oszukiwali, nienawidzili, kochali, ale też pisali pamiętniki, nie-pamiętniki, życiorysy albo śmierciorysy. Owe „śmierciorysy” pewnego dnia wpadły w ręce autora i… czytelnik musi rozpoznać, co jest prawdą, a co nią nie jest.

Wieczne Miasto to nie tylko zabytki, domy i pałace. Największą frajdą w Rzymie jest Rzymu nie szukać, tylko czekać na to, co on sam zaoferuje. Ten nieoczywisty przewodnik to nie metodyczne przedstawienie najczęściej odwiedzanych przez turystów rzymskich zabytków, a zapis wędrówek autora po Wiecznym Mieście, w którym żyje od ponad dekady. Wędrówek spontanicznych poprzez labirynty Rzymu. Ta podróż nie zaczyna się ani nie kończy westchnieniem pod murami Koloseum. Bo nie warto szukać Rzymu w Rzymie, lepiej zwiedzać jego kręte uliczki, wsłuchać się w opowieści mieszkańców, wtedy miasto przemówi. Rzym jest labiryntem, w który najlepiej wejść bez mapy. Trochę na oślep. Bez planów i przygotowań. Trudno się tutaj zgubić. Zawsze ktoś wskaże drogę, nawet jeżeli nie będzie znał żadnego języka obcego. W Rzymie nie można śnić. Trzeba brać to, co jest, i stąpać twardo po ziemi. Bo to miasto kocha swoje korzenie, ruiny i tradycje, ale nie zastyga w muzealnej formie, tylko intensywnie żyje. I jest z tego życia zadowolone. Nawet jeżeli nie jest ono perfekcyjne.

Włochy w książce Piotra Kępińskiego są żywe i autentyczne. I niemiłosiernie ambiwalentne. Przyciągające i odpychające zarazem. Pachnące i śmierdzące. Rozwrzeszczane i milczące w skupieniu. Chaotyczne i precyzyjne. Pełne przemocy i nadzwyczaj delikatne. Wzniosłe i niskie. Wielkie i małe. Autorowi udała się niezwykle ryzykowna sztuka wziąć te wszystkie sprzeczne, skłócone ze sobą ingrediensy, z których składa się włoska kultura i włoska mentalność, a następnie przemieszać je tak, że lektura staje się doświadczeniem pasjonującym. Książka Kępińskiego, choć kipi od erudycji, nie zawiera ani grama akademickiej sztywności. Choć mieni się dziełami sztuki, a historia i teraźniejszość, literatura i architektura, nieustająco się tu przeplatają nawet na chwilę nie staje się męczącą wyliczanką. Wszystko dlatego, że autor żyje tym, co pisze i żyje w tym, o czym pisze. W mieście, kulturze, języku. Tomasz Stawiszyński

Zbiór esejów Piotra Kępińskiego o współczesnej kulturze litewskiej i Litwie. Wśród bohaterów książki są między innymi historyk Alfredas Bumblauskas, powieściopisarki Kristina Sabaliauskaite i Renata erelyte, pisarze Sigitas Parulskis, Marius Ivakeviius i Herkus Kunius, filozof Leonidas Donskis, filmowiec Jonas Mekas oraz fotograficy Vytautas Balytis i Algirdas ekus. Nie znamy Litwy. I z uporem poznać jej nie chcemy. Romantyzm, dwudziestolecie, czasy II wojny światowej tylko w tym kontekście utrwaliliśmy Litwę w naszej pamięci. Polskie zainteresowanie tym krajem wyhamowało po roku 1945 i na tym hamulcu stoi do dzisiaj. Za mało Litwy żywej w Polsce, zbyt wiele historycznej. Nie dziwi zatem specjalnie to, że żaden autor z Warszawy czy Krakowa do tej pory nie napisał powieści ze współczesnym Wilnem w tle. fragment książki

Dialog Piotra Kępińskiego i Herkusa Kunciusa to rozmowa dwóch normalnych intelektualistów z dwóch normalnych państw uwolnionych od monstrualnych instytucji sowieckiej dyktatury. Obaj oni spoglądają na kraj rozmówcy z sympatią i ciekawością; obaj są zupełnie uwolnieni od nacjonalistycznych megalomanii, wciąż obecnej w polskiej i litewskiej mentalności. Ale w tym dialogu słychać mowę „Solidarności” i cień śpiewającej rewolucji w Litwie. Wolność zbliżyła Litwina i Polaka, ale otworzyła ona też niektóre rany, także na ten temat obaj pisarze rozmawiają otwarcie i bez kompleksów.