Seit jeher streiten sich Philosophie, Religion, Psychologie und Naturwissenschaften über den Freiheitsbegriff und die Definition des freien Willens. Aristoteles, Seneca, Plotin, Augustinus, Wilhelm von Ockham, Thomas von Aquin, Erasmus von Rotterdam, Descartes, Leibniz, Hobbes, Voltaire, Rousseau, Hume, Kant, Hegel, Fichte, Schelling, Schopenhauer, H. Marcuse, Heidegger oder Sartre; all diese großen Denker haben sich in ihrer Zeit auf die ein oder andere Art und Weise mit der Frage befasst, ob der Mensch tatsächlich dazu in der Lage ist unter verschiedenen Wahlmöglichkeiten und unabhängig von äußeren Einflüssen, eine bewusste Entscheidung zu treffen. Nicht selten gelangten sie dabei zu völlig gegensätzlichen Auffassungen. Bücher und Ansätze zu diesem und verwandten Themengebieten gibt es daher zuhauf, und man hat es somit als philosophisch Interessierter häufig nicht leicht, die guten und klaren von den schlechten und unklaren Ansätzen zu unterscheiden.
Czy naukowe i filozoficzne argumenty przeciwko wolnej woli są wystarczające,
by porzucić wiarę w jej istnienie? Przeważnie wydaje nam się, że kontrolujemy
nasze działania i decyzje. A jednak najnowsze odkrycia naukowe sugerują, że
wolna wola to złudzenie i jesteśmy całkowicie zdeterminowani przez zdarzenia z
przeszłości. W tej książce Balaguer wciąga czytelnika w intrygujące polemiki z
przeciwnikami teorii o wolnej woli, analizuje rozmaite odkrycia naukowe,
przypatruje się problemowi z różnych perspektyw: neuronaukowej, filozoficznej,
religijnej i psychologicznej. „W ciągu ostatnich kilku lat wiele osób
twierdziło, że nauka pokazała nam, iż istoty ludzkie nie mają wolnej woli.
Gdyby to była prawda, nie byłoby to takie wspaniałe. I byłoby również
zaskakujące, ponieważ rzeczywiście wydaje się, że mamy wolną wolę. Załóżmy na
przykład, że leżę na kanapie, oglądając telewizję, i nagle postanawiam wstać i
pójść na spacer. Wydaje się, że powodem, dla którego wstałem i poszedłem na
spacer jest to, że podjąłem świadomą decyzję, aby to zrobić. Mogłem dalej
oglądać telewizję albo zrobić coś zupełnie innego. Do diabła, mogłem się
pomalować na zielono i udawać, że jestem Niewiarygodnym Hulkiem, toczącym
walkę na śmierć i życie z grupą litewskich artystów cyrkowych. Ale nie
zrobiłem tego; poszedłem na spacer. A kiedy to zrobiłem, skorzystałem z wolnej
woli. Albo tak nam się wydaje”. Fragment książki Czy mamy wolną wolę? Serię
zapoczątkowało wydanie książki Kim jest człowiek? Abrahama J. Heschela (2014)
w tłumaczeniu Katarzyny Wojtkowskiej, inicjatorki serii. Od 2017 roku ukazały
się m.in.: Moje poszukiwania absolutów Paula Tillicha, Dlaczego kochamy?
Harry’ego Frankfurta, Sens życia i jego znaczenie Susan Wolf, Lustereczko,
powiedz przecie… Simona Blackburna, Status moralny. Obowiązki wobec osób i
innych istot żywych Mary Anne Warren, Śmierć i życie po śmierci. Kiedy umrę,
ludzkość będzie trwać Samuela Schefflera, Prawda i życie. Dlaczego prawda jest
ważna Michaela Patricka Lyncha, Godny pożądania stan świadomości. O
przyjemności jako wartości ostatecznej Katarzyny de Lazari-Radek, Zależne
zwierzęta rozumne. Dlaczego ludzie potrzebują cnót Alasdaira MacIntyre’a, To,
co naturalne Roberta Spaemanna, Nie(do)rzeczy Byung-Chul Hana.” * Seria Kim
Jest Człowiek? jest płaszczyzną rozmowy, do której zapraszamy uczonych i
myślicieli, przedstawicieli różnych środowisk, a także wszystkich, dla których
kluczowe jest pytanie o człowieka”. Katarzyna Wojtkowska
