Marek Żejmo Bücher

Książka – pierwsza z serii Liderzy podziemia „Solidarności” – jest zapisem rozmów z Bogdanem Borusewiczem, inicjatorem strajku Sierpień’80. Autor publikacji przedstawia wypowiedzi bez istotnych ingerencji redakcyjnych, ukazując „Solidarnoś” i mitologiczny już Sierpień ’80 poprzez indywidualne odczucia i doświadczenia człowieka, który był jednym z bezpośrednich kreatorów tych wydarzeń. Dla Czytelników to niezwykła okazja, aby ujrzeć ten ważny okres w najnowszej historii Polski i Europy z perspektywy jej twórców, którzy wspominają i oceniają go nie tylko poprzez pryzmat własnych poświęceń, ale także nie tracąc szerszego horyzontu rozwoju kraju. „Siedziałem z oskarżonym o szpiegostwo, bałem się o niego, to był porządny człowiek. W każdej celi był jakiś polityczny osadzony i zawsze też agent. Wiedziałem, że trzeba kombinować, bo jak powiem prawdę, to zaraz następnych „zapuszkują”. Opowiadałem więc takie bajki – że spotkałem kogoś, że to był student Politechniki i nazywał się Andrzej… Dał mi pieniądze, zrobiłem ulotki, dałem mu ulotki… Trzeba było jakoś uzasadnić, dlaczego te ulotki znalazły się na przykład na Politechnice. Zostałem rozpoznany przez kobietę i faceta, którzy widzieli, jak rozrzucałem ulotki w kolejce. Zgłosili się na milicję z ulotką i potem mnie rozpoznali. Ale inni nie, więc ten wymyślony Andrzej tłumaczył wszystko. Oni szukali Andrzeja, pokazali mi ponad 400 zdjęć Andrzejów, studentów wszystkich uczelni Wybrzeża. Zgodnie z prawdą odpowiadałem, że to nie ten, to nie ten, to nie ten…” Fragment książki

„W Polsce robiło się gorąco, Gdańsk czekał na jakiś pretekst. Tym pretekstem stała się sprawa zwolnionej z pracy w stoczni Anny Walentynowicz. Przyznam, że do strajku się nie pchałem. Zajął się tym Borusewicz. Ale oni byli młodzi, a ja miałem pod tym względem doświadczenie (...). Jeżeli chodzi o najważniejszy strajk sierpniowy, to „Borsuk” i jego grupa zdecydowali, że to ja mam tym strajkiem w stoczni pokierować. Opierałem się, bo byłem inwigilowany i nie miałem szans, żeby dostać się za bramę stoczni bez zwrócenia na siebie uwagi „bezpieki”. Chciałem wykorzystać to całe zamieszanie i się przemknąć, świadomie więc się spóźniłem, coś ze dwie, trzy godziny. Udało mi się przeskoczyć przez płot, to powszechnie znana historia. Miałem bardzo dużo szczęścia, że mnie nie zatrzymali. Strajkujący stoczniowcy już tam powoli wymiękali, kiedy się pojawiłem i poderwałem ich znowu do walki. „ Fragment książki W serii „Liderzy podziemia Solidarności” ukażą się: Konrad Bieliński Seweryn Blumsztajn Grzegorz Boguta Bogdan Borusewicz Jerzy Borowczak Zbigniew Bujak Jerzy Buzek Jan Ciesielski Bogdan Felski Władysław Frasyniuk Aleksander Hall Stanisław Handzlik Zbigniew Janas Tadeusz Jedynak Ewa Kulik Jacek Kuroń Bogdan Lis Jan Lityński Adam Michnik Edward Nowak Janusz Onyszkiewicz Janusz Pałubicki Alina Pienkowska Joanna Pilarska Józef Pinior Ludwik Prądzyński Krzysztof Pusz Ryszard Pusz Jan Rulewski Mirosław Rybicki Arkadiusz Rybicki Grażyna Staniszewska Antoni Stawikowski Joanna Szczęsna Eugeniusz Szumiejko Jacek Taylor Stanisław Tokarczuk Anna Walentynowicz Lech Wałęsa Henryk Wujec Ludwika Wujec Jerzy Zdrada

Piąta część serii Liderzy podziemia „Solidarności” poświęcona została Arkadiuszowi Aramowi Rybickiemu i Mirosławowi Rybickiemu. Seria przedstawia mówioną historię podziemia „Solidarności”, dając Czytelnikowi niezwykłą okazję, aby bezpośrednio poznać odczucia i doświadczenia twórców tego ważnego okresu w historii Polski i Europy. Rozmowy pozwalają poznać nie tylko sferę faktografii, ale także język czy formę wypowiedzi – zmieniła się przecież kultura oraz świadomość polityczna społeczeństwa. W niniejszym zeszycie po raz pierwszy w druku zawarto ostatnią wypowiedź Arkadiusza Rybickiego, przedstawiającą jego rolę w „Solidarności”. Natomiast zapis rozmowy z Mirosławem Rybickim pokazuje, jak istotna była jego rola w druku pism i materiałów opozycyjnych. „W tym momencie za oknami rozległ się wielki hałas. Wyjrzeliśmy, zauważyliśmy, że zajeżdżają dziesiątki samochodów ZOMO i wysypują się setki ZOMO-wców. Został stworzony kordon. W te pędy włączyliśmy syreny alarmowe, które mieliśmy w otwartych oknach. Na całą ulicę Grunwaldzką rozległo się wielkie wycie syren. Przez megafony zaczęliśmy nawoływać pomocy (...). Zatrzasnęliśmy kratę metalową, będąc przekonani, że takiej kraty nikt nie będzie w stanie sforsować. Ale po schodach tupot dziesiątek butów, wszyscy do tej kraty – szczęk i krata rozwalona. Wpada kapitan Wasilewski z pistoletem w ręku. I za nim setki ZOMO-wców i tajniaków, całe pomieszczenie wypełnili. Uzbrojeni w kałasznikowy i łomy, nastawieni na walkę – a tutaj nasza ekipa z tego BIPS-u, nieuzbrojona, i kobieta w ciąży.” Fragment książki

Celem niniejszej rozprawy jest próba ukazania roli, jaką w przeszłości i obecnie odgrywają w przestrzeni europejskiej stosunki polsko-szwajcarskie. Stanowi również eksplanację zjawisk i procesów relacji oraz powiązań między obydwiema stronami. W wymiarze predyktywnym wskazuje natomiast na walory dalszego rozwoju stosunków między obydwoma krajami.

Autorzy artykułów zebranych w tej książce podejmują próbę określenia między innymi komponentów obrazu Rosji w środkach masowego przekazu, dywersyfikowania treści w zależności od medium, wizerunków polityków kształtujących dyskurs publiczny, formy obrazu. Osią główną wszystkich rozważań jest polityka Rosji definiowana przez wartości i funkcjonalność. Zainteresowanie mediów w Polsce polityką neoimperialną Federacji Rosyjskiej wynika z historycznych zależności oraz układu geopolitycznego. Uwarunkowania te narzucają niejednokrotnie potrzebę oceny działań Rosji przez pryzmat ewentualnego zagrożenia. Analiza przekazów medialnych, dotyczących współczesnej Rosji po 1991 roku, stanowi studium przedstawiające nie tylko agendę ważnych dla społeczeństwa polskiego zdarzeń, procesów czy biografii, ale także przybliża obraz życia i mentalności Rosjan. [Ze Wstępu]

Pomysł napisania książki o liderach podziemia „Solidarności” pojawił się pod koniec 2018 roku podczas spotkania w Gdańsku, na którym byli obecni najważniejsi przedstawiciele związku: Krzysztof Pusz (gospodarz spotkania), Bogdan Borusewicz, Zbigniew Bujak, Zbigniew Janas, Jan Lityński, Bogdan Lis, Adam Michnik, Lech Wałęsa i autor. Dyskusja na temat przemian, jakie nastąpiły w programie i sposobach działania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” po odejściu „starych” działaczy pierwszej „Solidarności”, zachęcała do zebrania materiałów mówiących o tym, że właśnie ta nieliczna grupa najbardziej oddanych opozycjonistów utrzymała istnienie „Solidarności” i jej przesłania w najtrudniejszym okresie stanu wojennego i kilku następnych lat – działając w podziemiu, gdy zagrożenie karami więzienia znacznie wzrosło, a odważnych, wiernych ideałom zostało niewielu. Zagrożenie kilkumiesięcznym aresztem władze stanu wojennego zamieniły na kilkuletnie więzienie i w tej sytuacji niemal dziesięciomilionowa rzesza członków „Solidarności” po wprowadzeniu stanu wojennego stopniała do zaledwie ok. 0,5 mln. (...) Przedstawiona monografia pod wieloma względami jest wyjątkowa, ponieważ nie prezentuje wyłącznie wspomnień i poglądów liderów podziemia „Solidarności”. Cytowane przeżycia i opinie sprzed czterdziestu lat, to nie tylko sfera faktografii, ale także języka, formy wypowiedzi. Zmieniła się przecież kultura, także kultura polityczna oraz świadomość polityczna społeczeństwa. Poszczególni rozmówcy przedstawiają mechanizmy przemian politycznych i ustrojowych, jakie dzięki ich działalności dokonały się w Polsce, a później w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Bez ich ofiarności i chęci podejmowania ryzyka tak ogromne zmiany polityczne nie byłyby możliwe. Rola liderów podziemia „Solidarności” jest trudna do przecenienia, ponieważ to wyłącznie dzięki nim związek po odwołaniu stanu wojennego mógł się odbudować, mógł powstać na nowo i stać się partnerem do rozmów z rządem i władzami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Gdyby nie poświęcenie i wytrwałość nielicznej grupy ludzi z podziemia „Solidarności” tzw. władza ludowa nie miałaby partnerów do negocjacji, nie miałaby komu przekazać swojej władzy, więc nie wiadomo jak potoczyłyby się losy Polski i pozostałych krajów tzw. obozu socjalistycznego. Fragment wstępu

Mało spaliśmy, bo nie było czasu, ciągle coś działo się, ktoś z zewnątrz przyjeżdżał. A kiedy już kładliśmy się do spania, to nigdy w tym samym miejscu i członkowie komitetu strajkowego nigdy obok siebie. Zawsze po jednej, dwie osoby w różnych miejscach, żeby nas wszystkich razem w razie ataku nie zgarnęli. Praktycznie to w tym czasie komitet strajkowy kierował całym miastem, można nawet powiedzieć, że i całym województwem. Zażądaliśmy na przykład od wojewody gdańskiego Jerzego Kołodziejskiego, aby wydał zakaz sprzedaży alkoholu (żeby nie stwarzać powodów do prowokacji) i on taki zakaz wydał. Tyle że ludzie z bezpieki wrzucali do stoczni przez płot butelki z wódką i spirytusem, mając nadzieję, że robotnicy spiją się i będzie ich łatwiej sprowokować, a potem spacyfikować. Jednak ten alkohol odnosiliśmy do szpitala stoczniowego, więc nie było u nas żadnego pijaństwa.