Libera Zbigniew Bücher

Stos zdjęć nie jest typowym albumem fotograficznym. Stos jest skomponowaną opowieścią, przeznaczoną do jednoczesnego oglądania i czytania. Teksty Łukasza Chotkowskiego wskazują problemy transformacyjne, polityczne, społeczne, których obserwatorem był Zbigniew Libera. Stos zdjęć istnieje pomiędzy realnością a imaginacją. Książka jest prezentacją wybranych prac z archiwum Zbigniewa Libery, tworzonych od lat 60. XX wieku do dziś. Są w niej fotografie publikowane po raz pierwszy, fotografie stworzone specjalnie do tej publikacji oraz te powszechnie znane. Libera, ten od Oświęcimia i klocków Lego – i świat. Przerażający, nieprawdziwy, z widziadeł sennych. Dziejący się naprawdę. Prawdziwszy od prawdziwego. – Hanna Krall Zbigniew Libera (ur. 1959) – artysta. W latach 80. XX wieku współtworzył najciekawsze środowiska i przedsięwzięcia sztuki niezależnej w Polsce, m.in. łódzką Kulturę Zrzuty, grupę muzyczną Sternenhoch (z Jerzym Truszkowskim), czasopismo „Tango”, środowisko skupione wokół Zofii Kulik i Przemysława Kwieka. Był modelem do zdjęć Zofii Kulik. W stanie wojennym osadzony w więzieniu za druk prasy podziemnej (1982–1983). Jesienią 1989 roku wyruszył w roczną inicjacyjną „podróż na wschód”, do Egiptu i Izraela. Na początku lat 2000. współtworzył Warszawski Aktyw Artystów i dwie klubokawiarnie artystyczne: Baumgart/Libera oraz – z Mariolą Przyjemską i Tomaszem Kurzycą – Aurora. Czołowy przedstawiciel nurtu sztuki krytycznej, analizuje i krytykuje przyjęte konwencje, kulturę masową, tradycyjne modele wychowania, porusza kwestie manipulowania rzeczywistością przez media. Od połowy lat 90. tworzy „urządzenia korekcyjne”, obiekty będące przetworzeniem istniejących już produktów, przedmiotów masowej konsumpcji, m.in. Universal Penis Expander czy Body Master. Zestaw zabawowy dla dzieci do lat 9. Projektuje też przetworzone zabawki, odsłaniając mechanizmy wychowania, edukacji i tresury kulturowej, najgłośniejsze z nich to LEGO. Obóz koncentracyjny, Ciotka Kena i You Can Shave the Baby. Od lat 2000. zajmuje się głównie fotografią, a szczególnie specyfiką fotografii prasowej: tym jak media kształtują naszą pamięć wizualną i manipulują obrazem historii. Wystawiał na wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych, m.in. na 45. Biennale di Venezia, w Museum of Contemporary Art w Chicago, w wiedeńskim Muzeum MUMOK, warszawskiej Zachęcie, w Jewish Museum w Nowym Jorku. Jest także reżyserem, ukończył Mistrzowską Szkołę Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. Zrealizował film fabularny Walser (2015). Współpracuje z reżyserami teatralnymi. m.in. Krzysztofem Warlikowskim, Magdą Szpecht, Katarzyną Kalwat, Mają Kleczewską. Zajmuje się także edukacją jako wykładowca na uczelniach wyższych, a w latach 2013–2016 zrealizował we współpracy z Aleksandrą Panisko ponad 50-odcinkowy cykl programów dla TVP Kultura Libera – przewodnik po sztuce. Łukasz Chotkowski (ur. 1981) – dramaturg, scenarzysta, reżyser, autor tekstów teoretycznych. Absolwent warszawskiej Akademii Teatralnej, w której obecnie wykłada na Kierunku Reżyserii. Pracował jako główny dramaturg w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (2006–2014), współautor scenariuszy scenicznych do spektakli m.in.: Mai Kleczewskiej, Pawła Łysaka. Reżyser m.in. spektakli O zwierzętach według Elfriede Jelinek, Łaknąć według Sarah Kane, Tkacze, Teraz, Arystokraci (Komuna Warszawa), polsko-indyjskiej koprodukcji Strachu NIE MA (IAM/Teatr Powszechny Warszawa/Kashba Kalkuta). Prowadził warsztaty dramaturgiczne i reżyserskie w szkołach teatralnych, na uniwersytetach i w teatrach, m.in. w Delhi i Kalkucie (Indie), Lwowie (Ukraina), University of New Mexico (USA). Autor rozmów z Elfriede Jelinek (publikowanych w „Dwutygodniku” i w pracach zbiorowych), tekstów drukowanych w „Dialogu”, książki Męskość (2019) oraz adaptacji i scenariuszy scenicznych do ponad trzydziestu spektakli teatralnych.

Nie znam drugiej takiej pracy, która by tak wielostronnie przedstawiała jakąkolwiek część Łemkowszczyzny. Opisuje drobiazgowo wybrane elementy kultury materialnej głównie na podstawie materiałów MBL, z wykorzystaniem ankiet nauczycielskich, pracy Fischera itd. układ wsi, budownictwo, wnętrza chałup kurnych i pokurnych, obrzędy budowy domu i zasiedliny, zajęcia ludności, pożywienie, stan zdrowotny, higienę i medycynę ludową. Przedstawia Łemków, jako lokalne społeczności, z ich aktywnością polityczną, społeczną i gospodarczą, emigracje zarobkowe, miejscowe stosunki wyznaniowe, obrzędy i zwyczaje doroczne oraz rodzinne, obszerny opis wesela (za Fischerem), zwyczajów i obrzędów pogrzebowych (głównie na podstawie własnych badań). Na podstawie ankiet nauczycieli daje informacje o folklorze, historii poszczególnych miejscowości, legendy i podania o treściach historycznych daje tym samym pewne przyczynki do historii mówionej. [prof. dr hab. Zbigniew Libera] Jest to przede wszystkim pierwsza monografia poświęcona dziejom wschodniej Łemkowszczyzny w okresie międzywojennym. Wykorzystanie w badaniach mało znanych kwestionariuszy sanockiego Inspektoratu Szkolnego z połowy lat 30. XX wieku pozwala nam widzieć wieloaspektowy świat Łemków oczyma ówczesnych nauczycieli wiejskich, wprawdzie przede wszystkim już Polaków, ale przecież znających środowiska wiejskie i może poza sferą polityczną oddających wiarygodnie realia tego czasu. [prof. dr hab. Rościsław Żerelik]

Debiutancka powieść znanego dramaturga współpracującego z Mają Kleczewską, współautora spektakli granych na całym świecie (m. in. Wściekłości wg Elfriede Jelinek pokazywanej na Biennale w Wenecji). Akcja książki dzieje się w ciągu kilkunastu godzin w czasie medytacji w aśramie w Nepalu. Bohater, trzydziestopięcioletni warszawiak pochodzenia żydowskiego, przygląda się różnym aspektom podróży, która funkcjonuje zarówno w wymiarze przestrzennym, jak i jako wyprawa w głąb własnego umysłu, przez meandry wspomnień. Mężczyzna konfrontuje się z umierającym na raka ojcem, pierwszym rozwodem i powikłanymi doświadczeniami z kobietami. Podejmuje próby przekroczenia własnego wstydu, który przestaje jawić się jako deprecjonujący . W sposób okrutny dla samego siebie stopniowo wyzwala się spod presji stereotypowego wzorca męskości. W procesie obserwacji umysłu odkrywa, że jego prawdziwym źródłem siły nie jest zakorzeniona w świadomości „męska odwaga”, równoznaczna z brawurą, ale samoakceptacja słabości. Uważność bohatera bierze swój początek w obserwacji ciała. Powtarzające się jak mantra opisy warunków atmosferycznych i oddechu w trakcie medytacji stanowią swoiste stacje – jedyne stałe punkty w drodze „do siebie”.

„Karpacki świat Bojków i Łemków. Roman Reinfuss. Fotografie” to zbiór ponad dwustu unikatowych zdjęć wykonanych przed drugą wojną światową przez znakomitego etnografa i znawcę sztuki ludowej – Romana Reinfussa. Zafascynowany kulturą Bojkowszczyzny i Łemkowszczyzny etnograf przez wiele lat dokumentował bogate tradycje kulturowe tych terenów. Podróżując z aparatem fotograficznym po ówczesnych polskich Karpatach, badał – w oparciu o stworzoną przez siebie metodę badawczą – życie codzienne, obyczaje i kulturę mieszkańców Podkarpacia. Jego zdjęcia odznaczają się szczególną wartością dokumentacyjną, będącą nie tylko przedmiotem badań naukowych, ale też obiektem ekspozycji muzealnych. Reinfuss pokazywał świat Bojków i Łemków w sposób unikatowy – traktował ich teraźniejszość jako swoisty „zabytek” dziejowy. Szczególną uwagę poświęcał tym, którzy pozostawali wierni tradycji, dokumentując nie tylko obyczaje ludności, ale także i zastaną architekturę budownictwa ludowego – uwieczniał chaty, kościoły, kapliczki, cmentarze, młyny itp. Książka jest wspaniałym świadectwem pracy badacza, któremu udało się poznać kulturę miejscowych górali. Oprócz zdjęć album zawiera także bogaty zbiór oryginalnych, archiwalnych dokumentów. Całość spuścizny ikonograficznej Reinfussa zdeponowana jest w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku – współtwórcy albumu. „Karpacki świat Bojków i Łemków” to ciekawa pozycja dla osób zainteresowanych kulturą, etnografią oraz szeroko pojętą „karpackością” uwiecznioną na zdjęciach sprzed ponad półwieku.

Autorski wybór tekstów prasowych, praca z zakresu dziennikarstwa i krytyki, dokumentacja działań twórcy i przemian instytucji sztuki w Polsce. Studium prasoznawcze trzydziestu lat działalności Zbigniewa Libery to czterotomowa publikacja, gromadząca wycinki prasowe z Polski i zagranicy dotyczące twórczości artysty. Ukazuje nie tylko sylwetkę Libery, ale również świat sztuki na tle przemian społecznych w Polsce okresu transformacji.Tom drugi obejmuje lata 1998-2002, naznaczone kontrowersjami tak w życiu artystycznym, jak i politycznym. Ważnym wątkiem publikacji jest recepcja wystaw, które wstrząsnęły nie tylko polską sceną artystyczną Irreligii w Brukseli, Mirroring Evil w Nowym Jorku, Nazistach w warszawskiej Zachęcie. Na łamach prasy przetoczyła się wówczas dyskusja o sztuce krytycznej, definiowanej w kategoriach prowokacji i bluźnierstwa. Dlaczego tak duże emocje wzbudzała sztuka wystawiana w Centrum Sztuki Współczesnej czy Zachęcie? Dlaczego skandal stał się główną kategorią opisu sztuki współczesnej? Jak odbiór pracy Libery Lego. Obóz koncentracyjny zmieniał się w czasie i jaki język opisu ewokował? Czy faktycznie mieliśmy wówczas do czynienia z zimną wojną sztuki ze społeczeństwem? To tylko część pytań, które stawia przed czytelnikiem zgromadzony materiał prasowy.

Ulice ogarniętego stanem wojennym miasta mieszkanie samobójcy szpital psychiatryczny więzienie strony fikcyjnych gazet obóz ostatnich Europejczyków Wszędzie tam dotarł z kamerą fotograficzną Zbigniew Libera. 169 fotografii zebranych po raz pierwszy w jednym tomie to efekt bezkompromisowej 30-letniej wędrówki artysty po zgliszczach nowoczesnej cywilizacji.